Θα αναγεννηθείς και ο Θεός θα σε γεμίσει ευλογίες...

 

«ΘΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΘΕΙΣ ΚΑΙ

Ο ΘΕΟΣ ΘΑ ΣΕ ΓΕΜΙΣΕΙ ΕΥΛΟΓΙΕΣ.

ΟΛΑ ΣΟΥ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΘΑ ΛΥΘΟΥΝ...»

FRANK  SCHAEFFER 

  Μία θλιβερή συνέπεια της σύγχρονης προτεσταντικής σύγχυσης, όσον αφορά στον τρόπο της σωτηρίας, είναι η απογοήτευση πολλών κατ' όνομα χριστιανών, στους οποίους πωλήθηκε ένας ψεύτικος κατάλογος αγαθών, όπως είναι η άμεση και εύκολη σωτηρία, ή η υπόσχεση για άμεση και χωρίς κόπο αλλαγή στο χαρακτήρα τους. Τους δόθηκε να καταλάβουν ότι, αφού «αναγεννηθούν», όλα θα πάνε καλά - ο Θεός θα ευλογεί και τα προβλήματα τους θα ξεπεραστούν, εφ' όσον έχουν ικανοποιητική «πίστη». Διδάχθηκαν να «κατονομάζουν και να απαιτούν όσα υποσχέθηκε ο Θεός και να πιστεύουν ότι, όλα όσα χρειάζονται θα τους δοθούν αμέσως, εάν μόνον «έχουν εμπιστοσύνη στον Θεό».

Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση, αυτή η διδασκαλία είναι μία διαβολικά απατηλή. Είναι μία ιδέα, οποία στην πραγματικότητα οδηγεί τους ανθρώπους μακριά από τον Θεό. Αυτό συμβαίνει, διότι, όπως διδάσκει η Εκκλησία, μπορούμε να μιμηθούμε τον Χριστό και να γίνουμε όμοιοι με τον Θεό μόνο με την ασκητική καρτερία δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι για τον αγιασμό. Ο ληστής επάνω στο σταυρό βρήκε τη σωτηρία, επειδή σταυρώθηκε μαζί με τον Ιησού. Ο Ιησούς δεν βοήθησε τον πονεμένο ληστή με κάποιο μαγικό τρόπο, κατεβαίνοντας π.χ. από το σταυρό του. Η μεταστροφή τού ληστού με κανένα τρόπο δεν άλλαξε τη βασανιστική του κατάσταση, ούτε ήταν δυνατή χωρίς την κατάσταση αυτή. Δεν υπήρχε ευκολότερος τρόπος γι' αυτόν, διότι έτσι είχε μία προσωπική συνάντηση με τον Χριστό.

Ο απλοποιητικός τύπος της «αναγέννησης» για άμεση, ανώδυνη σωτηρία, δεν αποτελεί μόνο μία παρανόηση. Πιστεύω ότι είναι και μία αίρεση. Έρχεται σε αντίθεση με τη διδασκαλία τού Χριστού, όσον αφορά στον στενό, ανηφορικό, ασκητικό, δύσκολο δρόμο της σωτηρίας5. Ο ληστής επάνω στο σταυρό -όσο σύντομη και εάν ήταν η πνευματική του πορεία - έπρεπε να τελειώσει την ανηφορική πορεία του, τον δρόμο της Πίστεως. Θα μπορούσε να είχε χάσει την ελπίδα του την τελευταία ώρα. Θα μπορούσε να είχε αφήσει τον πόνο να τον οδηγήσει στην απελπισία. Θα μπορούσε να είχε αλλάξει γνώμη και να επικρίνει και να περιπαίξει τον Ιησού μαζί με τον συγκατάδικό του ληστή, όταν είδε ότι ο Χριστός δεν επρόκειτο να τον σώσει από τα βάσανα και τον φυσικό θάνατο.

Ακόμη και στην περίπτωση του ληστού απαιτήθηκε κάτι περισσότερο από μία απλή «εμπειρική μεταστροφή». Ο ληστής, όπως και όλοι εμείς, χρειάσθηκε να πορευθεί το δικό του ιδιαίτερο δρόμο του πόνου, πού οδηγεί στον Θεό μέσω της μίμησης του Χριστού. Στον βαθμό πού η γνώση του για τον Χριστό τον επέτρεπε να τον μιμηθεί, ο ληστής έπρεπε να φτάσει στο τέλος της πορείας του, όπως ακριβώς πρέπει να κάνουμε κι εμείς.

Όπως θαυμάσια περιγράφεται με την παραβολή της συκής (Λκ 13,6-9), η έσχατη σωτηρία των ψυχών μας - κάτι πολύ διαφορετικό από τη μεταστροφή και τη μετάνοια-δεν επιτυγχάνεται με απλοποιητικές μεθόδους, αλλά με την προσωπική επιλογή να αυξηθούμε και να γίνουμε εκείνοι, πού ο Θεός με τη δημιουργία του μας προόρισε να γίνουμε. Κι αυτό δεν μπορούμε να το κατορθώσουμε παρά μ΄ έναν ισόβιο ασκητικό και μυστηριακό αγώνα για αγιότητα.

«Είπε δε προς τον αμπελουργόν. Να, έρχομαι τρία χρόνια τώρα και ζητώ καρπό 'εν τη συκή ταύτη' και δεν βρίσκω. Κόψε την σύρριζα. Γιατί να καταλαμβάνει άδικα τον τόπο; Εκείνος όμως αποκρίθηκε και είπε σ' αυτόν Κύριε, άφησέ την και αυτό το χρόνο, έως ότου σκάψω γύρω της και βάλω κοπριά. Και, εάν μεν κάμει καρπό, έχει καλώς• εάν όμως δεν κάμει, τότε θα την κόψεις σε μία μελλοντική ευκαιρία» (Λκ 13,7-9).

     Ο Anthony M. Coniaris συνοψίζει όλα όσα συνεπάγεται η πορεία της σωτηρίας ως εξής: «Τί σημαίνει να σωθούμε; Τί είναι η σωτηρία εν Χριστώ; Σωτηρία σημαίνει ελευθερία, ελευθερία από την τυραννία του εγωκεντρισμού, ελευθερία από τα δεσμά του φόβου και του θανάτου. Η σωτηρία εν Χριστώ με απελευθερώνει από τον εαυτό μου, ώστε να μπορώ να γίνω το πρόσωπο εκείνο, πού ο Θεός και δημιουργός μου θέλει να γίνω... Η σωτηρία για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει μόνο την έννοια της «δικαίωσης» ή της συγχώρησης των αμαρτιών. Σημαίνει και την ανανέωση και την επανόρθωση της εικόνας του Θεού στον άνθρωπο, την ανύψωση της πεσμένης ανθρωπότητας διά του Χριστού στην τέλεια ζωή του Θεού»6.

Εάν αληθινά αναζητούμε τον Θεό, το ερώτημά μας δεν πρέπει να είναι: «είμαι σεσωσμένος;» Μάλλον πρέπει να είναι: «γίνομαι όλο και περισσότερο όμοιος με τον Θεό;» «Διότι, εάν συμφιλιωθήκαμε με τον Θεό μέσω τού θανάτου του Υιού αυτού, ενώ προηγουμένως ήμασταν εχθροί, πολύ περισσότερο τώρα πού συμφιλιωθήκαμε θα σωθούμε με τη ζωή αυτού» (Ρω 5,10).

Ο Χριστός περιγράφει την πορεία της σωτηρίας ως την επιδίωξη να γίνουμε όμοιοι με τον Θεό: «Γίνεσθε λοιπόν και εσείς τέλειοι, όπως και ο πατέρας σας ο ουράνιος είναι τέλειος» (Μθ 5,48). Είναι τόσο δύσκολο το ταξίδι αυτό -η επιδίωξη να γίνει κανείς όμοιος με τον Θεό - ώστε «λίγοι μόνον βρίσκουν αυτό το δρόμο» (Μθ 7,14). Για μερικούς η σωτηρία είναι τόσο ακατόρθωτη όσο ακατόρθωτο είναι να περάσει μία καμήλα από την τρύπα μιας βελόνας. Παρ' όλα αυτά η Εκκλησία διδάσκει ότι ο Χριστός μας δίνει όλες τις ευκαιρίες και τη χάρη να τον πλησιάσουμε, εάν εμείς οι ίδιοι διαλέξουμε να το κάνουμε αυτό.

Όμως, όπως φανερώνει η ευαγγελική ιστορία τού πλουσίου νέου, όταν λέμε ότι κατευθυνόμαστε προς Αυτόν, δεν πρέπει να βρισκόμαστε σε σύγχυση με την πραγματική επιμονή στη σωτηρία7. Υπάρχει μία στενή πύλη, για να περάσουμε. Είναι ανάγκη να πουλήσουμε όλα όσα έχουμε, για να μπορέσουμε να αγοράσουμε το ένα και μοναδικό αγαθό. Είναι ανάγκη να γίνουμε μοναχοί, κυριολεκτικά ή εσωτερικά, και να χαλιναγωγήσουμε τα πάθη μας, για να μπορέσουμε να μιμηθούμε τον Κύριο μας. Έχουμε μάθει ότι πολλοί απέφυγαν και αρνήθηκαν να περάσουν τη στενή πύλη. Αυτοί επιζητούν μία ευρύτερη, ευκολότερη, περιεκτικότερη ή ίσως περισσότερο «οικουμενική» πύλη εισόδου. Θέλουν «να αισθάνονται άνετα για τους εαυτούς τους», χωρίς να χρειάζεται να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Θέλουν να τελειοποιήσουν την τέχνη της αυτοεκτίμησης, χωρίς την ανάγκη να ασκήσουν αυτοπειθαρχία. Πράγματι για πολλούς πλανεμένους ανθρώπους η πίστη είναι απλώς μία άλλη μορφή εγωκεντρισμού, εστιάζεται στο πώς να «αισθάνονται άνετα» και όχι στο πώς να μιμηθούν τον ασκητικό αγώνα τον Χριστού.

Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση, ο Χριστός είναι η στενή πύλη και μόνον μέσω αυτού μπορούμε να σωθούμε.
Δεν υπάρχει άλλη πύλη. Δεν υπάρχει κάποια ευρύτερη, λιγότερο αποκλειστική ή περισσότερο δημοκρατική πύλη. Ούτε υπάρχει στη διδασκαλία της ιστορικής Εκκλησίας κάποια παράδοση δια-δογματικού διαλόγου με εκείνους πού είναι έξω από τον στενό δρόμο του Χριστού. Δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μέσον της σωτηρίας η συμφωνία με τις απόψεις των ανδρών και των γυναικών πού έχουν καλή πρόθεση. Η Εκκλησία διδάσκει ότι μπορούμε να περάσουμε μόνον από την πύλη της μίμησης του Χριστού. Γι' αυτό η διαρκής προσευχή των αγίων ήταν πάντα η προσευχή του Χριστού: «... ούχ ως εγώ θέλω, αλλ' ως Συ» (Μθ 26, 39)8.

Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση, ο Χριστός ήταν απόλυτος στους λόγους του, επειδή η αγάπη τού Θεού είναι αναλλοίωτη, συνεπής και αδιαπραγμάτευτη. Η αγάπη τού Θεού είναι η τελική αμετακίνητη πραγματικότητα9. Ο Χριστός δεν καθιέρωσε πολλούς δρόμους προς τον Πατέρα. Ούτε ίδρυσε πολλές «Εκκλησίες» ή Ομολογίες, αλλά μόνο μία Εκκλησία, μία Ιερά Παράδοση και μία Αλήθεια, η οποία αμετάκλητα οδηγεί προς τον Θεό, του οποίου η αγάπη είναι απόλυτη: «Όποιος επιθυμεί να ακολουθήσει τον συντομότερο δρόμο προς τον Χριστό, το δρόμο της απάθειας και της πνευματικής γνώσης, και να επιτύχει ευχάριστα την τελειότητα, δεν πρέπει να στραφεί ούτε προς τα δεξιά ούτε προς τα αριστερά, αλλά καθ' όλη την διάρκεια της ζωής του πρέπει να πορεύεται με επιμέλεια ακολουθώντας τη βασιλική οδό»10.

Οι ψεύτικες «Εκκλησίες» στις αμέτρητες Ομολογίες μπορεί να υποδιαιρούνται σαν τις αμοιβάδες ξανά και ξανά χωρίς τέλος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η μία και αληθινή Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχει. Όπως ακριβώς το γεγονός ότι η αύξηση του ποσοστού των διαζυγίων δεν σημαίνει ότι ο γάμος δεν είναι πλέον ένα έγκυρο χριστιανικό μυστήριο. Η διαπίστωση αυτή αποκαλύπτει μόνον ότι πολλοί άνθρωποι έχουν θλιβερά παραστρατήσει από τον Θεό και αρνούνται να υπακούσουν στη μυστηριακή και αποστολική αυθεντία της Εκκλησίας.

Η «στενή» διδασκαλία του Χριστού στον σύγχρονο πλουραλιστικό, πραγματιστικό, δημοκρατικό κόσμο τού σχετιστικού, ακαδημαϊκού Συντηρητισμού εμφανίζεται πολύ απαρχαιωμένη και ανεπίκαιρη για πολλούς ανθρώπους. Δεν είναι της μόδας να λέμε ότι υπάρχει μόνον ένας τρόπος να κάνουμε κάτι. Το να μην έχει κανείς ηθικές αρχές και «πιστεύω» θεωρείται σήμερα ότι είναι μία σπουδαία αρετή. Όμως, όσους απορρίπτουν τον μύθο της σωτηρίας μέσω της θεολογικής ταχυδακτυλουργίας, τού «αισθησιασμού» και των καλών αισθημάτων, επιλέγοντας να περάσουν μέσα από τη στενή πύλη προς τη βασιλική οδό, τους περιμένει η πραγματική δοκιμασία: η δύσκολη διαδρομή στον κακοτράχαλο δρόμο, πού οδηγεί στη ζωή και η πορεία της Πίστεως από τον θάνατο προς την ζωή.

Όπως έγραψε το 202 μ.Χ. ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς: «Όταν ακούμε, η πίστις σου σέσωκέ σε (Μθ 9,22), δεν εννοούμε ότι ο Κύριος λέγει απλώς πώς θα σωθούν εκείνοι πού πίστεψαν καθ' οποιονδήποτε τρόπο, ακόμη και εάν δεν έδειξαν την πίστη με τα έργα»11.

Ο Χριστός προειδοποίησε ότι ο δρόμος του είναι δύσκολος. Και μάλιστα έδειξε μόνον ένα δρόμο για να πλησιάσουμε τον Θεό: τον ισόβιο ασκητικό και μυστηριακό δρόμο της λατρείας, της θυσίας και της υπακοής.

     Ο άγιος Ιωάννης ο Κασσιανός αναφέρει ότι συνάντησε κάποτε τον αβά Μωυσή και τον ρώτησε: «Ποιος είναι ο σκοπός, πού επιδιώκουμε τη Βασιλεία των Ουρανών;» Τότε ο αβάς Μωυσής απάντησε: «Ο τελικός σκοπός..., όπως είπαμε, είναι η Βασιλεία του Θεού. Ο ενδιάμεσος όμως σκοπός, είναι η καθαρότητα της καρδιάς... Και, εάν ακόμη συμβεί ώστε για ένα μικρό διάστημα η καρδιά μας να αποκλίνει από τον ορθό δρόμο, εμείς πρέπει να την επαναφέρουμε αμέσως οδηγώντας τη ζωή μας προς τον τελικό μας σκοπό, ωσάν αυτός να ήταν ο υπογραμμός ενός ξυλουργού»12.

    Η ζωή αυτού του ίδιου τού Χριστού ήταν ένας ασκητικός αγώνας. Πήγαινε και αυτός συχνά στην έρημο για να προσευχηθεί και να νηστεύσει. Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση η ψεύτικη Εκκλησία των αιρετικών εξαπατά τους ανθρώπους, όταν τους διδάσκει ότι θα ήταν εύκολο να ακολουθήσουν τον Θεό και ότι αυτό θα γινόταν κάπως αυτόματα. Τους εξαπατά ακόμη, όταν διδάσκει ότι υπάρχει κάποιος τρόπος, μέσω τού οποίου οι χριστιανοί, όπως και οι άπιστοι γύρω τους, μπορούν «να έχουν τα πάντα», μεταξύ δε αυτών την καθαρότητα της καρδιάς και τα αποκαλούμενα δώρα του Πνεύματος χωρίς τον αγώνα και την ισόβια ασκητική πείνα και δίψα για δικαιοσύνη.

Σε αντίθεση με το απατηλό «ευαγγέλιο της ευημερίας», πού κηρύττουν πολλές υλιστικές, σύγχρονες και αποκαλούμενες χαρισματικές προτεσταντικές Ομολογίες, ο Χριστός δεν έδωσε καμμία υπόσχεση για υλική ευημερία ή για φυσική θεραπεία στη ζωή ως «ανταμοιβή» για την πίστη. Ακριβώς το αντίθετο: «Όμως αλλοίμονο σε σας πού είστε πλούσιοι, διότι απολαμβάνετε τώρα την άνεσή σας. Αλλοίμονο σε σας πού είστε χορτασμένοι, διότι θα πεινάσετε. Αλλοίμονο σε σας πού γελάτε τώρα, διότι θα πενθήσετε και θα κλάψετε. Αλλοίμονο όταν όλοι οι άνθρωποι σάς επαινέσουν. Διότι έτσι συμπεριφέρονταν προς τους ψευδοπροφήτες οι πατέρες αυτών (των ιουδαίων)» (Λκ 6,24-26).

Ο Χριστός απηύθυνε τα «ουαί» προς τους ανθρώπους πού ευχαριστούνταν με τις εντελώς ίδιες «ευλογίες», τις οποίες πολλές προτεσταντικές Ομολογίες διδάσκουν ότι αποτελούν τα αναφαίρετα δικαιώματα ενός χριστιανού, αυτού πού θεωρείται ως ένας από τους «εκλεγμένους» επαγγελματίες τού αμερικανικού ονείρου. Όμως ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής γράφει: «Αυτός πού κάνει κάποιο καλό και περιμένει ανταμοιβή δεν υπηρετεί τον Θεό, αλλά το δικό του θέλημα»13.

Ο Χριστός δεν «τα είχε όλα». Έδωσε εξ ολοκλήρου τον εαυτό του χωρίς να λάβει τίποτε ως ανταπόδομα. Η διδασκαλία τού Χριστού με το παράδειγμα είναι εντελώς αντίθετη από το σύγχρονο ευαγγέλιο της ευημερίας, το οποίο επιζητεί να νομιμοποιήσει το αμερικανικό όνειρο ως αναπόσπαστο μέρος της αρχαίας Χριστιανικής Πίστεως. Είναι επίσης εντελώς αντίθετη από την εκκοσμικευμένη «θρησκεία» των ημερών μας: την πίστη με το «δικαίωμα» να είσαι ευτυχισμένος κάθε στιγμή. Ο Ψαλμωδός έγραψε κάτι, πού θα ήταν ταιριαστό επιτάφιο για την σύγχρονη Αμερική: «Οι δίκαιοι θα δουν και θα φοβηθούν και θα γελάσουν μ' αυτόν, λέγοντας• Να ο άνθρωπος (το έθνος) πού δεν έκανε τον Θεό βοηθό του, άλλα εμπιστεύθηκε στην αφθονία του πλούτου του και οικοδόμησε τη δύναμη και την επιρροή του στην ματαιότητα του» (Ψα 51,8-9). Σύμφωνα με την Εκκλησία, ο κλήρος των αληθινών χριστιανών είναι ο αγώνας εναντίον της αμαρτίας και των συνεπειών της 14. Το δικό μας όνειρο είναι να δικαιωθούμε και όχι να πλουτίσουμε15. Η ελπίδα μας είναι στον Θεό και όχι στην πολιτική ή σε μία νέα κοινωνική τάξη πραγμάτων.

Η Εκκλησία διδάσκει ότι για όσους ακολουθούν τον Ιησού θα υπάρξει αληθινή ειρήνη. Όμως δεν πρόκειται για την ειρήνη αυτού τού κόσμου. Ούτε πρόκειται για την «εσωτερική ειρήνη» της σύγχρονης συμβουλευτικής και «θεραπευτικής» θρησκείας, τού είδους εκείνου πού απονεκρώνει τις συνειδήσεις μας στο όνομα της αυτοαγάπης. Ούτε ακόμη, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας, πρόκειται για την οικονομική ευημερία, πού δίδεται ως υπόσχεση στα εξαπατημένα ακροατήρια της «χριστιανικής» τηλεόρασης, πού αποστέλλουν τα χρήματά τους ελπίζοντας σε μία υλιστική ευλογία ως ανταπόδοση16.

___________________________________________________

5 Μθ 5, 3-12• 6,19-21• 7,13-14• 7,21-23• 10,16-24• 12,33-37• 13, 3-9. 18-23- 17, 24-26 κ.λ.π.

6 Anthony M. Coniaris, Introducing the Orthodox Church, a. 50-51.

7 «Η Ορθόδοξη πνευματικότητα είναι στην ουσία και στη βάση της Χριστοκεντρική και Χριστολογική. Η Χριστοκεντρική έμφαση είναι καταφανής σε όλη τη δομή της Ορθόδοξης λατρευτικής ζωής: της μυστηριακής, της κοινής και της ατομικής. Ο Χριστολογικός τύπος του Βαπτίσματος, της Θείας Ευχαριστίας, της Μετανοίας και ακόμη του Γάμου, είναι εμφανής. Πράγματι, όλα τα Μυστήρια είναι μυστήρια της ζωής του πιστού εν Χριστώ... Η πλήρης πραγματικότητα αυτής της συνάντησης τονίζεται με έμφαση στην ακολουθία της προετοιμασίας για τη συμμετοχή στη θεία Κοινωνία, καθώς επίσης και στις ευχαριστήριες προσευχές μετά τη θεία Κοινωνία. Η προετοιμασία γίνεται ακριβώς για την προσωπική συνάντηση κάποιου με τον Χριστό στο Μυστήριο. Πράγματι, κάποιος συναντά τον Χριστό μόνον στην κοινωνία της Εκκλησίας...». Γ. Φλορόφσκυ, Θέματα εκκλησιαστικής Ιστορίας, σ. 25-26.

8 «Σύμφωνα με τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, η σωτηρία, η οποία ορίζεται ως θέωση (να γίνουμε όμοιοι με τον Θεό) ήταν το θέμα της χριστιανικής Πίστεως και το μήνυμα της Βίβλου. Ο σκοπός της προσευχής του Κυρίου ήταν να δείξει το μυστήριο της θέσης», Jaroslav Pelikan, The Spirit of Eastern Christendom, σ. 10.

9 «Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να ελευθερώσει τον άνθρωπο... Ο Θεός έγινε ανθρώπινος για να μπορεί ο άνθρωπος να γίνει θείος... μία εικόνα της μελλούσης θέωσης διά της χάριτος» (Μαξίμου του Ομολογητού, περί διαφόρων αποριών 64, PG 91, 1389). Αυτόθι, σ. 11.

10 Αγίου Πέτρου του Δαμάσκηνου, Περί των επτά σωματικών πράξεων, Φιλοκαλία, τ. τρίτος, 16.

11 Κλήμεντος Αλεξανδρέως, Στρωματείς (202 μ.Χ), 6,14.

12 Προς Λεόντιον ηγούμενο, Φιλοκαλία, τ. πρώτος, σ. 82.

13 Αγίου Μάρκου του Ασκητού, Περί των οιομένων εξ έργων δικαιούσθαι, Φιλοκαλία, τ. πρώτος, σ. 113.

 14 «Εμείς έχουμε βάλει το χέρι μας επάνω στο αλέτρι. Όμως κοιτάζουμε πίσω, λησμονώντας ή ακόμη και απορρίπτοντας τελείως τις υποχρεώσεις μας, και έτσι δεν γινόμαστε εύθετοι στη Βασιλεία του Θεού- (Λκ 9,62)», Αγίου Νείλου του Ασκητού, Λόγος ασκητικός, Φιλοκαλία, τ. πρώτος, σ. 192.

15 «Ας σε διδάξουν όλοι εκείνοι, πού υποφέρουν ακούσια, να θυμάσαι τον Θεό και συ δεν θα χάσεις την ευκαιρία να μετανοήσεις», Αγίου Μάρκου του Ασκητού, Περί νόμου πνευματικού, Φιλοκαλία, τ. πρώτος.

16 «Ο δαίμονας της φιλαργυρίας αφού σιγά σιγά εξαπατήσει την ψυχή, την περιβάλλει με σκέψεις φιλαργυρίας και ύστερα την παραδίνει στον δαίμονα της αλαζονείας...», Ευάγριος ο Μοναχός, Περί διακρίσεως παθών και λογισμών, Φιλοκαλία, τ. πρώτος, σ. 56.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ :

 "ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΣΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΤΩΝ ΨΕΥΤΙΚΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ"

Read more: http://www.egolpion.com/anagenisi_evlogies.el.aspx#ixzz2lNpOVFIo